Kunstexpo Buchenwald & Neuengamme

Op vrijdag 1 maart start het herdenkingsjaar van de razzia’s te Meensel-Kiezegem officieel met een dubbeltentoonstelling door Zuid-Frans tekenaar en Buchenwald-overlever Georges Despaux en Museum44 huistekenaar Linda Van der Meeren. Deze tentoonstelling, die ingeluid wordt met een feestelijke receptie en opening op de eerste vrijdag van maart, combineert de honderdtachtig tekeningen die Despaux na de oorlog schonk aan vriend en kampgenoot Rik Vanmolkot en de werken van Linda Van der Meeren, zelf een kleindochter van een Buchenwald-overlever. Op woensdag 28 februari kan de pers alvast een kijkje nemen in de Sint-Mattheüskerk van Meensel, waar de tentoonstelling plaatsvindt, tijdens de persconferentie. De tentoonstelling loopt tot en met 26 mei 2024.

Despaux en Van der Meeren

Hoe zijn een Zuid-Franse tekenaar uit de Tweede Wereldoorlog en de hedendaagse huiskunstenares van Museum44 met elkaar verbonden? Het antwoord is simpel: Meensel-Kiezegem. In 1944 raakt de Zuid-Franse gevangene Georges Despaux bevriend met de Leuvense jonge student geneeskunde Rik Vanmolkot in het Duitse concentratiekamp Buchenwald. In datzelfde Buchenwald verbleef ook Charel Gemoets, grootvader van Museum44 huiskunstenares Linda Van der Meeren, die heel wat kunstwerken maakte rond de Eerste en Tweede Wereldoorlog.

Het drama van Meensel-Kiezegem

Tot 1944 waren de landelijke dorpen Meensel en Kiezegem aan de zwaarste oorlogstol ontsnapt. Daar kwam echter verandering in tijdens de noodlottige zomer van dat jaar, wanneer Gaston Merckx neergeschoten werd door drie onbekende jongeren onderweg naar de kermis van het dorp. De vergelding die neerkwam op de bewoners van Meensel-Kiezegem, was buitengewoon gewelddadig. Tijdens de razzia’s van 1 en 11 augustus vielen er vier doden ter plekke en werden net geen 100 mensen gevangen genomen. 71 van hen zijn gedeporteerd, slechts acht keerden levend terug naar een dorp met 44 weduwen en 95 wezen. In Meensel-Kiezegem had de oom van Linda, Hilaire Gemoets, toen al gezocht omwille van zijn verzetsdagen, de Canadese oorlogspiloot Eduard ‘Teddy’ Blenkinsop, verscholen gehouden. Blenkinsop werd in 1944 neergehaald boven Webbekom. In juli 1944 was de Gestapo al binnengevallen bij de ouders van Hilaire op zoek naar hem, maar Hilaire wist te ontkomen. Daarom namen ze vader Charles mee als politieke gevangene. Hilaire ontsnapte helaas niet voor lang: op 3 september 1944 werd de voormalige Korpscommandant in het Hageland en lid van de sabotagegroep “Groep G” te Webbekom en Assent verraden en gefusilleerd.

Na de oorlog

Charles Gemoets, Rik Vanmolkot en Georges Despaux hadden meer geluk: zij overleefden alle drie het “Kleine Kamp”. Charles keerde terug naar zijn gezin, Georges terug naar Frankrijk en Rik werd za zijn studies huisarts in Kortenaken in 1948. Georges zou vaak naar België komen om zijn vriend te bezoeken, en logeerde dan ten huize Vanmolkot. Over de ervaringen in Buchenwald wilde geen van de drie mannen spreken met hun gezin. Het is pas na het overlijden van Rik Vanmolkot Sr. in 1969 dat zijn zoon tekeningen van Georges Despaux ontdekte in de bibliotheek van het ouderlijke huis. Hoewel het de familie aanvankelijk niet duidelijk was wat deze collectie betekende, werd het de levensmissie van zoon Rik Jr. om het verhaal achter de werken te ontdekken en te delen met de wereld. De tekeningen zijn sindsdien al herhaaldelijk tentoongesteld, een keertje zelfs in het Europees parlement.

Door de drievoudige link tussen Despaux en Van der Meeren – Buchenwald, Charles en Hilaire Gemoets en Meensel-Kiezegem – was het voor Museum44 een logische beslissing om beide kunstenaars samen voor te stellen. De tentoonstelling eert zo enerzijds het verleden en geeft met de hedendaagse werken de duidelijke boodschap dat de tragische gebeurtenissen van 1944 nooit mogen vergeten worden.

De tentoonstelling “Despaux & Van der Meeren” loopt van zaterdag 2 maart tot en met zondag 26 mei 2024 in de Sint-Mattheüskerk van Meensel, op de museumsite van Museum44.

De openingsreceptie zal plaatsvinden op vrijdag 1 maart 2024 om 19u30. Tijdens deze avond openen wij de tentoonstelling in aanwezigheid van de kunstenares/legaat, met een openingsrede van organisator Oscar Lauwens.

Voor deze tentoonstelling voorzien wij twee publieksdagen op zaterdag, 2 maart a.s. en zondag, 3 maart a.s. telkenmale van 10u tot 17u

Programma:

• Gratis (geleid) bezoek aan de kunsttentoonstelling met toelichting door de betrokken kunstenaars
• Bezoek museum en begeleid bezoek ere-kerkhof en de locaties in de onmiddellijke omgeving aan kortingstarief van 5 EUR per persoon.